birbirinden farklı meseleler ittihat eder, birbirinden kopuk meseleler ittisal eder ve tek başına kalmış müdafaasız meseleler delillerle mücehhez olur.
Eğer tafsil istersen, Delâilü'l-İ'câz'ın sahibi olan Abdülkâhir Cürcanî'nin "Esraru'l-Belâğa"sında terennüm ettiklerini benimle beraber dinle:
Temsilin yerleri ve tesiri:
"İ'lem eyyühe'l-aziz! Âkillerin ittifak ettiği meselelerden birisi şudur: Temsil, mânâların akabinde geldiği veya ihtisarla tam yerinde zikredildiği ve mânâların aslî suretleri onun suretine nakledildiği zaman, o temsil mânâlara haşmet elbisesi giydirir. Onları dillere destan eder. Kadr u kıymetlerini âlî kılar. Nârını iş'al eder. Nefisleri onlara celp ederken kuvvelerine kuvvet katar. Kalpleri onlara dâvet eder. Onlara karşı gönüllerin en derin köşelerinde yatan alâkayı, aşk ve şevki tehyiç eder ve mizacın ikrah ve icbarını izale ederek kalplerin derununa onlarla ilgili muhabbet ve sevgi bahşeder.
"Eğer o mânâ bir medih ise, temsil sayesinde daha zarif, daha haşmetli olur. Nefislerdeki tesiri daha şiddetli ve daha büyük olur. İnsanı tepeden tırnağa ihtizaza getirir. Ülfeti daha çabuk temin eder. Ferah ve süruru daha çok celp eder. Methedileni daha üstün yapar. Methedene şefaatçi olur. Bahşiş ve ihsanları daha fazla celp eder. Dillere destan olur ve kalblerin alâkasına daha lâyık olur.
"Eğer o mânâ bir zem ise, temsil libasıyla teması daha acı, dağlaması daha yakıcı, sadmesi daha şiddetli, ifadesi daha keskin olur.
"Eğer o mânâ bir hüccet ise, temsil suretiyle burhanı daha nurlu, delili daha kâhir, beyanı daha bâhir olur.
"Eğer o mânâ bir iftihar ise, temsil sayesinde sahibinin gayesi daha yüksek, şerefi daha âlî, lisanı daha şiddetli olur.
"Eğer o mânâ bir i'tizar ise, temsil kisvesiyle kalplere daha yakın ve daha
birbirinden farklı meseleler ittihat eder, birbirinden kopuk meseleler ittisal eder ve tek başına kalmış müdafaasız meseleler delillerle mücehhez olur.
Eğer tafsil istersen, Delâilü'l-İ'câz'ın sahibi olan Abdülkâhir Cürcanî'nin "Esraru'l-Belâğa"sında terennüm ettiklerini benimle beraber dinle:
Temsilin yerleri ve tesiri:
"İ'lem eyyühe'l-aziz! Âkillerin ittifak ettiği meselelerden birisi şudur: Temsil, mânâların akabinde geldiği veya ihtisarla tam yerinde zikredildiği ve mânâların aslî suretleri onun suretine nakledildiği zaman, o temsil mânâlara haşmet elbisesi giydirir. Onları dillere destan eder. Kadr u kıymetlerini âlî kılar. Nârını iş'al eder. Nefisleri onlara celp ederken kuvvelerine kuvvet katar. Kalpleri onlara dâvet eder. Onlara karşı gönüllerin en derin köşelerinde yatan alâkayı, aşk ve şevki tehyiç eder ve mizacın ikrah ve icbarını izale ederek kalplerin derununa onlarla ilgili muhabbet ve sevgi bahşeder.
"Eğer o mânâ bir medih ise, temsil sayesinde daha zarif, daha haşmetli olur. Nefislerdeki tesiri daha şiddetli ve daha büyük olur. İnsanı tepeden tırnağa ihtizaza getirir. Ülfeti daha çabuk temin eder. Ferah ve süruru daha çok celp eder. Methedileni daha üstün yapar. Methedene şefaatçi olur. Bahşiş ve ihsanları daha fazla celp eder. Dillere destan olur ve kalblerin alâkasına daha lâyık olur.
"Eğer o mânâ bir zem ise, temsil libasıyla teması daha acı, dağlaması daha yakıcı, sadmesi daha şiddetli, ifadesi daha keskin olur.
"Eğer o mânâ bir hüccet ise, temsil suretiyle burhanı daha nurlu, delili daha kâhir, beyanı daha bâhir olur.
"Eğer o mânâ bir iftihar ise, temsil sayesinde sahibinin gayesi daha yüksek, şerefi daha âlî, lisanı daha şiddetli olur.
"Eğer o mânâ bir i'tizar ise, temsil kisvesiyle kalplere daha yakın ve daha